Wel of geen Jheronimus Bosch?
Recent verscheen het nieuws dat er een nieuw schilderij is ontdekt van Jheronimus Bosch. Het doek is genaamd “De verzoeking van de heilige Antonius”. Het doek hangt in het Nelson Atkins Museum of Art in Kansas City. Een link naar het nieuwsartikel vind je hier.
Eerder verscheen het nieuws dat twee nieuwe werken van Jheroniumus Bosch toch niet van de bekende schilder zelf bleken te zijn. Het gaat om de schilderijen “Kruisdraging van Christus”, dat in het Museum voor Schone Kunsten te Gent hangt, en het doek “de Zeven Hoofdzonden”, dat in het Prado Museum te Madrid te vinden is. Op de website van de NOS staat een interessante video hoe men tot de conclusie kwam dat de twee werken niet aan Jheronimus Bosch konden worden toegeschreven.
Toch niet authentiek: En nu?
Indien een doek geen authentieke Jheronimus Bosch is, betekent dat veelal dat de waarde lager is (wel moet worden opgemerkt dat veel schilderijen van Jheronimus Bosch publiek eigendom zijn en niet snel van eigenaar zullen wisselen). Maar wat als je nu net als privéverzamelaar een doek hebt gekocht in de veronderstelling dat dit een authentieke Jheronimus Bosch is, en later blijkt dit toch niet zo te zijn. Kun je dan de koopovereenkomst ongedaan maken?
Het antwoord op die vraag is niet bepaald eenduidig en hangt af van veel factoren. Allereerst is van belang dat het kopen van kunst in beginsel wordt gezien als een kansovereenkomst. Omdat we van veel werken niet weten wie het daadwerkelijk heeft gemaakt (we waren er immers niet bij), bestaat er altijd een kans dat een werk later toch niet (of soms juist ineens wel) aan een bepaalde bekende schilder wordt toegeschreven. Zie bijvoorbeeld het arrest van het Gerechtshof Arnhem van 4 december 2007.
Soms kan het echter ook zo zijn dat de koopovereenkomst zelf iets bepaalt over de situatie dat het doek niet van de bekende schilder blijkt te zijn. Wordt door de verkoper gegarandeerd dat het gaat om een werk van Jheronimus Bosch, dan zal niet snel sprake zijn van een kansovereenkomst. De verkoper doet dan immers afstand van de kans dat een werk niet van Jheronimus Bosch is (hij garandeert immers de authenticiteit), zodat de koop eerder ongedaan kan worden indien blijkt dat het doek geen authentieke Jheronimus Bosch is.
Of een koop kan worden ontbonden op grond van een tekortkoming hangt allereerst af van de vraag of de gekochte zaak beantwoordt aan de overeenkomst. Van belang daarbij is of de zaak (in dit geval het schilderij) de eigenschappen bezit die de koper op grond van de overeenkomst mocht verwachten, mede gelet op de aard van de zaak en de mededelingen die de verkoper over de zaak heeft gedaan. Dit is geregeld in artikel 6:265 BW (ontbinding) en artikel 7:17 BW (non-conformiteit). Bij de aard van de zaak moet dan bedacht worden dat het gaat om een oud schilderij, waarvan altijd een bepaalde mate van onzekerheid bestaat dat het werk niet authentiek is. Bij de mededelingen van de verkoper moet men bijvoorbeeld denken aan bepaalde garanties die worden gedaan over de authenticiteit van het werk.
Het vernietigen van de koopovereenkomst op grond van dwaling is in de regel moeilijker. Daarvoor zal de koper namelijk moeten bewijzen dat de overeenkomst onder invloed van dwaling tot stand is gekomen en bij een juiste voorstelling van zaken niet zou zijn gesloten. Daarbij moet meestal door de koper bewezen worden dat de dwaling is te wijten aan een inlichting van de wederpartij (zie artikel 6:228 lid 1 onder a BW).
In het arrest van het Gerechtshof Arnhem werd de koop uiteindelijk ontbonden en kwam de dwaling voor rekening van de verkoper. Dat was dus goed nieuws voor de koper die een “kat in de zak” had gekocht.
Jheronimus Bosch 500
Het overgrote deel van de authentieke werken van Jheronimus Bosch is te bewonderen tijdens de Jheronimus Bosch 500 in de omgeving van ‘s-Hertogenbosch. Het evenement krijgt over de hele wereld aandacht in de media. Jeroen Bosch Advocaten is trotse sponsor.
Contact
Hebt u een vraag op het gebied van kunstrecht, of bent u benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen? Bel dan met 073-6900888, stuur een facebookbericht, of stuur e-mail naar info@jba.nl.